Ima li Evropa dovoljno žitarica?

Cijene žitarica su više nego ikad zbog čega mnoge države nastoje da osiguraju dovoljne količine da prehrane stanovništvo. Evropa je veliki proizvođač, ali i među najvećim izvoznicima, pretežno prehrambenih, najviše krušne pšenice i ječma. 

Zbog straha od nestašice, neke zemlje gomilaju zalihe, dok druge pokušavaju raznim uredbama regulisati ili zabraniti izvoz kako bi osigurale dostatnost na domaćem tržištu.

Dovoljno evropskih žitarica

Zahvaljujući domaćoj proizvodnji, osigurano je snabdijevanje stanovništva i omogućen izvoz širom svijeta, piše Agrarheute. U granicama Evropske unije određenim količinama se trguje unutar zemalja članica u zavisnosti od uslova uzgoja i situacije ponude za različite vrste. Evropska komisija očekuje 296 miliona tona žitarica u ovoj godini.

Naš je kontinent drugi najveći izvoznik prehrambenim žitom, poslije Rusije. Smanjenje izvoza iz EU bi više uticalo na svjetsko tržište nego kada je u pitanju Ukrajina. Zbog različitih klimatskih uslova postoji zoniranost i specijalizacija uzgajanja pojedinih vrsta. Tako se unutar EU deficiti brzo nadoknađuju unutarevropskom trgovinom. U 2020. godini je proizvedeno 286,5 miliona tona, a proizvodna cijena bila je u prosjeku 3,7 posto viša nego u 2019. godini.

Izvozi se pšenica, uvozi kukuruz

Evropska potrošnja se procjenjuje na 258 miliona tona, što je 87 posto proizvodnje, ali se samo 59 mil. t ili oko 23 posto koristi u prehrambene svrhe. Za industriju se koristi oko 29 mil. t ili 11 posto ukupne potrošnje u različite svrhe. Od te količine se 11 mil. t prerađuje u bioetanol. To su uglavnom kukuruz, pšenica, ječam i nešto raži.

Izvozi se 55 mil. t žitarica, najviše pšenice i ječma.

Kada je u pitanju uvoz, najviše je kukuruza i durum pšenice. Od 14 miliona tona žitarica čak dvije trećine otpadaju na kukuruz koji se najviše uvozio iz Ukrajine i Brazila.

Očekuje se dobra žetva

EK za novu sezonu očekuje žetvu od 130 mil. t, a procijenjena potrošnja je 93 mil. t, što je skoro 72 posto evropske proizvodnje. Očekivani izvoz krušne pšenice je 40 mil. t. Prema procjeni EK skoro 38 miliona koristi se kao hrana za životinje.

Potražnja za prehrambenom pšenicom je relativno stabilna i iznosi 41 mil. t ili 32 posto potrošnje, a skoro 9 mil. t ili 7 posto se koristi u industriji.

Najveći proizvođači su Francuska, Njemačka i Rumunija, a slijede ih Poljska, baltičke zemlje i Bugarska.

Statistika izvoza za EU 27 pokazuje izvoz pšenice od 24,5 miliona tona do 15. maja. Francuska je trećim zemljama prodala 7,2, Rumunija 6 i Nemačka 3,2 miliona tona. Glavni kupci evropske pšenice su zemlje sjevera Afrike, Kina, zemlje Bliskog Istoka, sjevera Azije.

Na meti kritike WWF-a

U najnovijem izvještaju Svjetske organizacije za zaštitu prirode WWF iznosi se da EU ima značajan trgovački deficit kada se mjeri nutritivna vrijednost hrane.

EU nije žitnica nego globalna trgovina mješovitom robom koja jede svijet

Iz ove organizacije su naveli da Evropa uvozi niskovrijedne sirovine, a izvozi visokovrijedne proizvode. Na udaru se našlo i veliko rasipanje hrane, oko 40 posto se baci svake godine, kao i uništavanje prirode.

Podaci za BiH 

Podaci Federalnog zavoda za statistiku Federacije Bosne i Hercegovine pokazuju da je u 2021. godini došlo do smanjene proizvodnje žita za 20,5 posto, industrijskog bilja za 25,8 posto i stočno-krmnog bilja za 16,2 posto u odnosu na 2020. godinu.

Obim poljoprivredne bruto proizvodnje prema podacima Republičkog zavoda za statistiku Republike Srpske je manji za 15,9 posto u odnosu na 2021. godinu. Na to je najviše uticalo smanjenje vrijednosti biljne proizvodnje za 31,9 posto. U 2020. godini proizvedeno je 254.093 tone pšenice, 4.891 tona raži, 59.064 tone ječma, 39.653 tone zobi, 17.751 tone soje i 810.035 tona kukuruza.