Tritikale: Perspektivno žito skromnih zahtjeva, odlično i kao nadzemna stočna hrana

Žitarica nastala ukrštanjem pšenice i raži naziva se Tritikale (Triticale sp.) i korisna je u ishrani svih vrsta domaćih životinja. Može se koristiti prilikom pripreme koncentrovane stočne, zrnaste, hrane, ali isto tako dobra je i kao nadzemno voluminozno hranivo. 

Prema riječima Jovane Todorović, iz PSSRS, može ostvariti prinose veće i od pšence i raži, od kojih je potekla. To je naročito izraženo u nepovoljnijim agroekološkim uslovima gajenja. Odlikuje je velika otpornost prema bolestima, štetočinama ali i suši. Ima veliki areal zastupljenosti i to pretežno na područjima gdje kukuruz ne može uspijevati ili u uslovima umjerene klime (zato što je ozimi usjev). 

Sadrži visok nivo proteina (14 - 17 procenata), velik udio aminokiseline lizin (oko 0,52 odsto) što je na primjer više u odnosu na nivo lizina u komercijalnim sortama pšenice. 

Ne zahtjeva puno agrotehnike

Plod mu je veoma bogat fosforom (P), vitaminima B kompleksa (B1, B2, B3, B6), zatim tokoferolom i fermentima koji mogu razlagati složena organska jedinjena. Veliki je udio skroba, šećera rastvorljivih u vodi, celuloze, ulja i drugih korisnih materija. 

Iz dosadašnjeg iskustva u praksi, koncentrovanu stočnu hranu od njenog zrna najbolje je primjenjivati u ishrani peradi i muznih krava. Kao krmivo ostvaruje znatno veće prinose u poređenju sa ostalim žitaricama. 

Tritikale u ishrani stoke u usporedbi sa drugim žitaricama

 Svoju primjenu našla je i u prehrani ljudi, ali i u prehrambenoj industriji kao sirovina za razne tjestenine i ostale pekarske proizvode. 

Ovaj usjev nastao je kao rezultat oplemenjivanja, započet još polovinom 19. vijeka. Danas sve više dobija na značaju, a u razvijenim državama važan je element savremene stočarske proizvodnje. Gaji se prosječno na više od četiri miliona hektara i ostvaruje prinose od oko 4 t/ha. 

U proizvodnji je potrebno znatno manje koristiti agrotehniku, a s obzirom na visoku prilagodljivost i otpornost, tritikale je pogodan za organski uzgoj.

Uspjeva tamo gdje pšenica ne može

Ovom žitu odgovaraju i veće nadmorske visine jer je otporno i na niske temperature. Zimsko mirovanje bolje podnosi od pšenice i ne smetaju mu nagla otapanja snijega ili prisustvo ledene pokorice. Mali su i zahtjevi za toplotom, što uzrokuje da biljke u vrijeme toplijih zima ne prekidaju svoj rast i razvoj. 

Ima snažno razvijen korjenov sistem, velikog usisnog kapaciteta tako da su mu potrebe za vlagom značajno manje u odnosu na pšenicu. Veliku otpornost na sušu duguje voštanim prevlakama na listu i sposobnosti zadržavanja vode u ćelijama. 

Dobra karakteristika biljke je i usporeno fiziološko odumiranje tako da lisni aparat funkcioniše duže nego kod njegovih roditeljskih komponenti, što uzrokuje produženu fazu nalijevanja zrna. Ovo za posljedicu ima nakupljanje do dva odsto više proteina nego kod pšenice ili do pet odsto u odnosu na raž. 

Kako povećanu kiselost zemljišta podnose biljne kulture?

Najbolje proizvodne rezultate postiže na plodnim tipovima tla, poput černozema ili livadske crnice. Iapk, usljed jakog korjena i dobrih karakteristika, uspješno se gaji na kiselim, pjeskovitim, zaslanjenim tlma, siromašnim mikroelementima ili u uslovima visoke koncentracije toksičnih elemenata. 

Prema procjenama stručnjaka, njegov uzgoj u sredinama čija je pH vriijednost ispod 5,3 može rezultirati visokim prinosima nego što bi se to postiglo sa bilo kojom drugom njivskom biljkom. 

U pitanju je veoma perspektivna ratarska vrsta, koja je svoju primjenu našla kako u ratarstvu tako i u stočarstvu. Zelena masa krmnih sorti je nježna i slatkastog ukusa, zbog čega je stoka rado jede.

Uspijeva u područjima uzgoja pšenice gdje ona stalno zbog nepovoljnih ekoloških uslova podbacuje u prinosu (brdsko-planinski krajevi), a sorte raži visokog stabla ne mogu u potpunosti iskoristiti plodnost tla, a da pri tom ne dođe do polijeganja.