Fitoplazma vinove loze: Bolest koja sve više prijeti vinogradarstvu

Fitoplazmoze vinove loze su grupa vrlo raširenih štetnih oboljenja tipa žutila, čiji su prouzrokovači fitoplazme. Kod čokota oboljelih od fitoplazmoza registruju se žutilo, crvenilo lišća, uvelost, povijanje, sušenje i gorak ukus bobica, izmrzavanje zimi, sušenje i prijevremeno uginuće čokota, a sve ovo dovodi do smanjenja prinosa grožđa i pogoršanja kvaliteta vina.

"Smanjenje prinosa po čokotu može da iznosi i preko 97 posto. Čokoti vinove loze oboljeli od fitoplazmi ostaju trajno zaraženi. Osnovne mjere borbe protiv fitoplazmi vinove loze su preventivne", ističe master inženjer zaštite bilja Milica Đorđević.

Fotoplazma ima karakter epidemijskog širenja u vinogradima. Prenosi je poznati vektor, cikada i sadni materijal. Cikada se brzo širi kako unutar vinograda, tako i u okolnim područjima i to brzinom od pet do 10 kilometara u toku godine. Fitoplazma u udaljene regione dospijeva preko sadnog materijala. Prirodni rezervoar zlatastog žutila vinove loze je pavitina (Clematis vitalba) ili divlja loza.

Simptomi

Biljke inficirane fitoplazmom pokazuju čitav niz karakterističnih simptoma na vegetativnim i generativnim organima. Na zaraženim čokotima pupoljci u proljeće ne kreću, ili kreću kasnije od zdravih, porast lastara je usporen, internodije na zaraženim lastarima su kraće.

"Lastari ne odrvene u potpunosti, pa izmrznu tokom zime. Zaraženo lišće je čvrsto, krto i uvija se po ivici. Kod bijelih sorti zaraženo lišće je žuto, a kod crvenih je intenzivnije crvene boje. Duž glavnog nerva nastaju pjege koje nekrotiraju. U zavisnosti od jačine i vremena pojave simptoma, cvasti se suše, bobice se smežuravaju", naglašava naša sagovornica.

Širenje bolesti i ekonomski značaj

Ona ističe da jednom zaražena loza ostaje zauvjek inficirana i zaraza se jedino može prenijeti s jednog na drugi čokot vektorom. Cikada (Scaphoideus titanus) se hrani na vinovoj lozi, ali štete koje napravi hranjenjem su male u odnosu na ove koje napravi prenoseći fitoplazmu.

Bolest se ne prenosi vjetrom, vodom, niti makazama tokom rezidbe i sve više prijeti evropskom vinogradarstvu. Dosadašnja saznanja su pokazala da sve sorte grožđa nisu podjednako podložne napadu. Ukoliko se ne djeluje preventivno, širenje zaraze bi moglo da dovede do nemogućnosti uzgoja osjetljivih sorti koje su tražene na tržištu i nose ekonomsku isplativost, što itekako utiče na poljoprivredu, a tako i na ekonomiju države.

Suzbijanje

Za fitoplazme još uvijek ne postoji lijek, kako Đorđevićeva kaže, primjenjuju se samo indirektne mjere kojima se sprječava njeno širenje. Najvažnije je uklanjanje i uništavanje oboljelih čokota, praćenje pojave cikada i obavezno suzbijnje prema programu zaštite. Podjednako važno je suzbijanje korova i samoniklih biljaka vinove loze, krčenje zapuštenih vinograda i uništavanje divlje loze. Za sadnju treba, kako kaže, koristiti zdrav i certifikovan sadni materijal.

Program suzbijanja cikade obuhvata tri tretmana. Prvo tretiranje se sprovodi poslije cvijetanja, u prvoj polovini jula, do trećeg razvojnog stadijuma larve. Drugo tretirnje obavlja se početkom jula, 10 do 14 dana nakon prvog tretmana. Ako se tokom jula sedmično ulovi četiri ili više odraslih jedinki cikade po jednoj žutoj ljepljivoj ploči, sprovodi se treći tretman.

Za suzbijanje larvi i odraslih jedinki cikade po preporuci stručnog lica koriste se insekticidi koji su registrovani.