Gnojidba voćnjaka i vinograda

Meliorativna gnojidba trajnih nasada

Meliorativnom gnojidbom popravljamo kemijsko-biološka i fizikalna svojstva tla unošenjem hranjiva putem organskih i mineralnih gnojiva. Kao organsku tvar u praksi najčešće koristimo stajsko gnojivo ili zelenu gnojidbu odnosno zaoravanje siderata (zaoravanje leguminoza u stadiju cvatnje). Međutim, osnovni izvor hranjiva predstavlja mineralno gnojivo s 10 - 20 puta većom koncentracijom hranjiva u odnosu na organska, a povrh svega, lakše se i točnije dozira te primjenjuje.

Prije podizanja vinograda, voćnjaka i maslinika unosimo prvenstveno hranjiva koja su čvršće vezana u tlu poput fosfora i kalija, koji se dodaju putem NPK, ili NP gnojiva kao i ona koja služe u svrhu poboljšivača tla poput kalcija, koji unosimo putem kalcij karbonata, gašenog vapna ili kalcijsko magnezijskog karbonata.

Vrstu i količinu mineralnog gnojiva određuje kemijska analiza na temelju uzetih uzoraka tla.

Odabir određene vrste NPK gnojiva ovisit će prvenstveno o omjeru koncentracija hranjiva u tlu. Ako je u tlu niska koncentracija fosfora, a srednja koncentracija kalija, odabiru se formulacije s naglašenim fosforom poput NPK 10-30-20. Kod ujednačenih koncentracija fosfora i kalija u tlu prikladne su formulacije NPK 7-20-30 ili NPK 5-15-30. Na crvenicama i smeđim karbonatnim tlima kao i nekim tlima u unutrašnjosti s malom koncentracijom fosfora, najprikladnija su gnojiva NPK 10-30-20 koja unosimo u količini 1200 - 2300 kg/ha, ovisno o kemijskoj analizi tla. Ako je kalij u tlu vrlo visok, u meliorativnoj gnojidbi unosi se fosfor putem MAP-a (mono amonij fosfat) u količini 500 - 1100 kg/ha. Na rendzinama, karbonatnim tlima siromašnim hranjivima, pseudoglejima (smeđim tlima) za meliorativnu gnojidbu najprihvatljivije vrste NPK su NPK 7-20-30 ili NPK 5-15-30 čije se količine kreću od 1400 - 2700 kg/ha. Kisela tla i crvenice zahtijevaju kalcij, pa se on unosi putem kalcij karbonata ili kalcijsko magnezijskog karbonata u količini 4 - 6 tona po hektaru. Ako se unosi u obliku gašenog vapna, količine iznose 1,5 - 2 t/ha. Navedena mjera naziva se kalcizacija i izuzetno je bitna mjera za pripremu staništa za nove biljke. Kalcizacijom prvenstveno unosimo kalcij koji ima višestruku ulogu u tlu, i to; kao biljno hranjivo, neutralizator kiselosti te gradivni sastojak strukturnih koloida.

Osnovna gnojidba voćaka, maslina i vinove loze

Mladi voćnjaci, maslinici i vinogradi su nasadi u razdoblju intenzivnog rasta i razvoja stablašica. To razdoblje je od sadnje mladih sadnica, pa sve dok one ne razviju osnovne skeletne grane, s obilježjem predviđenog uzgojnog oblika. Navedeno razdoblje kraće je kod intenzivnih nego ekstenzivnih nasada. U prvoj i drugoj godini stabla se gnoje pojedinačno. Zona gnojidbe oko voćaka, vinove loze i maslina treba biti nešto šira od krošnje. Prve godine uzgoja, u osnovnoj gnojidbi voćaka i maslina s gustim sklopom, gnoji se po stablu s 0,20 - 0,30 kg s jednim od kompleksnih gnojiva NPK 7-20- 30, NPK 5-15-30, NPK (SO3) 7-14-21 (24).

Za voćnjak rjeđeg sklopa po jednoj voćki dodaje se 100 - 150 grama. U drugoj godini uzgoja gnojidba se obavlja u isto vrijeme i s istim vrstama gnojiva, s tim da se količina poveća za 50%. Kod vinove loze prve godine unosi se 30 - 50 grama/m2 NPK 7-20-30 ili NPK (SO3) 7-14-21 (24) ili NPK 5-15-30, dok tijekom druge 60 - 100 grama/m2 visoko koncentriranih gnojiva. U trećoj i ostalim godinama uzgoja gnojidba se obavlja po cijeloj površini voćnjaka, maslinika i vinograda. Vrijeme gnojidbe i vrste gnojiva iste su kao i kod gnojidbe vinove loze, voćaka te maslina u rodu. Potrebna hranjiva za gnojidbu vinograda u 3. godini: dušik (N) = 30-50 kg/ha, fosfor (P2O5) = 35 -70 kg/ha, kalij (K2O) = 60 - 80 kg/ha. Tijekom jeseni zaore se 260 kg/ha NPK 7-20-30 ili NPK 5-15-30 ili 350 kg/ha NPK (SO3) 7-14-21 (24). Ako se izražava količina gnojiva za prehranu vinove loze po trsu, tada se dodaje 50 - 70 grama/trs NPK 7-20-30 ili drugih NPK gnojiva.

Mlade voćke, vinovu lozu te masline treba redovito gnojiti kako bi se pospješio brži rast i razvoj. Brzina porasta i razvoja voćaka najviše ovisi o pravilnoj gnojidbi.

U osnovnoj gnojidbi višegodišnjih nasada u rodu koja se obavlja u jesen iza berbe unose se kompleksna NPK gnojiva s malo dušika, više fosfora, a najviše kalija. U osnovnu gnojidbu pripada i gnojidba stajskim gnojem.

Gnojiva se primjenjuju po cijeloj površini nasada. Iznimno, u nasadima rijetkog sklopa ili gdje je riječ o pojedinačnim stablima, dodaju se u zonu oko stabala, nešto širu od krošnje. U prosjeku za osnovnu gnojidbu voćnjaka, vinograda i maslinika po hektaru dodajemo: - 350 - 400 kg/ha (35 - 40 kg/100 m2 ili 35-40 g/m2) NPK 10-30-20 - 400 - 500 kg/ha (40- 50 kg/100 m2 ili 40- 50 g/m2) NPK 5-15-30 ili NPK 7-20-30 - 600 - 700 kg/ha (60 - 70 kg/100 m2 ili 60-70 g/m2) NPK (SO3) 7-14-21 (24). Ako želimo gnojiti svaki trs zasebno, tada se dodaje: - 70-80 g/trs NPK 10-30-20 - 80-100 g/trs NPK 7-20-30 ili NPK 5-15-30 - 100-140 g/trs NPK (SO3) 7-14-21 (24).

Gnojidba kod sadnje

Ako se sadnice voćaka, maslina i vinove loze sade pojedinačno na okućnici ili pak na kamenim tlima gdje nije moguća gnojidba cijele površine na veću dubinu, mineralna gnojiva dodaju se u iskopano tlo sadne jame. O veličini sadne jame ovisit će i količina mineralnog gnojiva. Prilikom sadnje sadnica u male sadne jame profila 40x40x40 cm unosimo 20 - 30 grama visoko koncentriranog NPK mineralnog gnojiva poput NPK 7-20-30, NPK 5-15-30, NPK 10-30-20, NPK 8-26- 26, NPK 5-15-30. Navedena gnojiva miješaju se sa sveukupnom masom zemlje. Kod većih sadnih jama od 1 m3, unose se ista gnojiva, ali u količinama od 0,5 do 1 kg na 1 m3. Pri sadnji u velike sadne jame (1 m3) na crvenicama i smeđim tlima na vapnencu preporučuje se gnojidba s NPK 10-30-20 i NPK 8-26-26 u količini od 1300 - 1500 grama. Za karbonatna tla, rendzine, smeđa tla (pseudogleji), tla na dolomitnim vapnencima namijenjene su vrste NPK 7-20-30 i NPK 5-15-30 u količini 1300 - 1500 grama te NPK (SO3) 7-14-21(24) u količini 2300 - 2500 grama po jami.

Autor: Petrokemija d.d.