NAJČEŠĆE BOLESTI VOĆA ZA VREME SKLADIŠTENJA.

Plodovi gotovo svih voćnih vrsta podložni su napadu prouzrokovača bolesti nakon berbe. U većini slučajeva takve bolesti uzrokovane su parazitskim gljivama. Veći broj vrsta gljiva prisutan je na plodovima jabuke u voćnjaku u trenutku berbe, odakle zajedno sa plodovima dospevaju u skladište. Najznačajnije bolesti jabuke koje se razvijaju nakon berbe i tokom skladištenja su prouzrokovana gljivama Monilinia fructigena, Penicillium expansum, Botrytis cinerea i Colleteotrichum spp.
Razlikujemo parazitske bolesti od tzv. fizioloških bolesti (neparazitskih). Neparazitske bolesti takođe se mogu javiti tokom skladištenja, a najpoznatije su:
- gorke pege (bitter pit),
- staklavost (water core),
- posmeđivanje pokožice (superifical scald),
- oštećenja od niske temperature (freezing injury),
- brašnjavost (mealy breakdown),
- oštećenja zbog visokog sadržaja ugljen dioksida (internal carbon dioxide injury),
- jonatanove pege (jonathan spot).
Kod skladištenja jabuka, krušaka i dunja najčešće se javljaju parazitske ili saprofitske gljivice, a u vrlo retkim slučajevima oboljenja prouzrokuju bakterije. Uglavnom se javljaju gljivice iz rodova Gloeopsorium, Penicillium, Botrytis, Monilinia, Alternaria, Trichothecium, Phoma, Leptothyrium i Nectria koje prouzrokuju sledeće bolesti:
- Meka trulež plodova,
- Zelena ili penicilijska plesan,
- Monilijska trulež (smeđa trulež plodova),
- Siva plesan,
- Gorka trulež (gleosporijska trulež),
- Volovsko oko.
Sa početkom berbe pojedinih sorti jabuka, preventivno sa tretiranjima zasada treba nastaviti radi zaštite plodova od prouzrokovača skladišnih bolesti. Sobzirom na to da se tokom godine, a u zavisnosti od godine, može očekivati veći procenat plodova sa simptomima skladišnih bolesti, te za tretiranja pred berbu treba odabrati fungicid koji ima delovanje na navedene patogene. Ova mera je važna kod svih sorti jabuke, a posebno kod onih koje su namenjene dužem skladištenju, kao što su ajdared, zlatni delišes, jonagold, breaburn i dr.
Mere zaštite od pojave skladišnih bolesti jabuke su pažljiva manipulacija plodovima tokom berbe radi izbegavanja mehaničkih oštećenja, apsolutna zaštita od bolesti tokom vegetacije, kao i skladištenje plodova u adekvatnim prostorima i uslovima.
Meka ili plavozelena trulež. Prvi simptomi se javljaju u vidu bledosmeđih do zlatnožutih pega. Tkivo ubrzo postaje vodenasto i meko, plodovi dobijaju miris buđi i alkoholni ukus. Ubrzo ova trulež zahvata ceo plod, na kome sa starošću gomilice spora postaju zelenkasto plave i prekrivaju veći deo ploda, zbog čega se često zove plava buđ ili plesan. Prouzrokovač oboljenja je Penicillium expansum i svoj prodor ostvaruje preko povređene pokožice ploda.
Siva buđ ili plesan plodova. Ovu bolest izaziva Monilinia fructigena, a najveće štete nanosi ako se tretmani zaštite ne izvedu na vreme. Posebnom širenju ove bolesti doprinose mehaničke povrede i oštećenja od insekata. Od momenta zaraze do pojave pega na plodovima prođe 5-10 dana. Svaki dan prisutne zaraze očitavaju se brojem krugova na plodovima. Sekundarne infekcije u skladištu su ređe.
Gorka trulež plodova. Manifestuje se oko lenticela, vrlo brzo se širi u dubinu ploda i daje mu gorak ukus. U uslovima hladnjača, na nula stepeni, veoma se brzo širi iako je optimalna temperatura širenja oko 24 stepena celzijusovih. Ova zaraza potiče iz voćnjaka, nastaje u jesen kad je kišovito. Prouzrokovač ove bolesti je Gleosporium fructigenum, čija je glavna karakteristika da miruje sve vreme u plodu, a svoje prve simptome ispoljava kada plod dospe u stadijum zrelosti.
Autor, Stanko Nekić, dipl. ing. agronomije
Rezime: Mere zaštite od pojave skladišnih bolesti jabuke su pažljiva manipulacija plodovima tokom berbe radi izbegavanja mehaničkih oštećenja, apsolutna zaštita od bolesti tokom vegetacije, kao i skladištenje plodova u adekvatnim prostorima i uslovima.