PROIZVODNJA RASADA SALATE.

Kod proizvodnje rasada salate (Lactuca sativa L.) postoje dve potpuno različite tehnologije, koje dovede i do različitog načina sadnje salate. Salata se može proizvoditi iz običnog (tzv. naturalnog) ili dorađenog (piliranog) semena.
Piliranje predstavlja poseban oblik dorade semena, gde se na seme nanose slojevi omotača, koji sadrži određenu količinu hraniva za ishranu klice, pesticid kao inertni nosač, uz pomoć koga se stvara kuglica oko samog semena. Takvo seme brže usvaja vodu i bubri. Bubrenjem omotač puca, a klica slobodno izlazi napolje. Korišćenjem piliranog semena nicanje je ujednačeno, a rasad je jednakog kvaliteta.
Najveći problem za proizvođače predstavlja cena, jer je ovo seme nekoliko puta skuplje od naturalnog (običnog). Kod običnog semena nemoguće je dobiti ujednačen rasad, klijavost je mala, a energija klijanja je loša. Zbog toga, bitne razlike su vidljive već u samom startu proizvodnje rasada.
Proizvodnja rasada salate je moguća u kontejnerima i u hranljivim kockama. Sama tehnika usejavanja i proizvodnje rasada se bitno razlikuje. U pripremljeni treset ubacuje se po jedno seme salate na dubini 4 do 8 mm. Seme se pokriva kvarcnim peskom, a zatim mu se dodaje voda, kako bi treset postao vlažan. Usejane kocke ili kontejneri se odnose u sobu za naklijavanje ili klima komoru gde se temperatura drži na 18oC. Na ovoj temperaturi se salata zadržava 2 do 3 dana, a nakon toga počinje klijanje. Nakon klijanja rasad se iznosi u proizvodni deo objekta (zaštićenog prostora), gde se nastavlja proces rasta rasada. Idealna temperatura je između 12 do 16oC, ali često to nije slučaj, pa u zavisnosti od temperature menja se i vremenski period proizvodnje rasada.
Kod kontejnerskog rasada, porast korena se ograničava svetlošću i time usmerava u same ćelije kontejnera, a to se postiže izdizanjem kontejnera iznad zemlje. Kod rasada u kockama, veliki značaj treba posvetiti međusobnom odvajanju kocki, kako korenov sistem ne bi rastao bočno, nego u dubinu. Samim tim će i nakon rasađivanja porast korena biti usmeren na dole (naniže).
Veoma je bitno to da kontejnerski rasad se mora saditi dublje, odnosno ceo koren koji je rastao unutar ćelije kontejnera sada mora biti u zemlji.
Za razliku od ovog načina gajenja, kod proizvodnje u hranljivoj kocki rasad se relativno malo utiskuje u zemlju. Ovaj način sadnje je bolji, jer je rozeta lišća više izdignuta od zemlje, pa je smanjena mogućnost pojave truleži. Sadnja se obavlja blagim utiskivanjem hranljive kocke u zemlju, do najviše do 1/3 njene visine, čime se povećava i učinak pri sadnji u zaštićenom prostoru (plasteniku, stakleniku). U ovom periodu je moguća sadnja salate, pa sve do 15. aprila, mada naši proizvođači već početkom marta planiraju oslobađanje objekta za potrebe glavne kulture.
Razmaci na kojima se obavlja sadnja ovako proizvedenog rasada su različiti, tako da se broj biljaka kreće 6 do 9 komada po metru kvadratnom (iceberg tip – ledenke ili kristalke sa zbijenim i krupnim glavicama do 0,9 kg), pa sve do 16 do 25 komada po metru kvadratnom (glavičaste i lisnate salate), odnosno sa razmakom sadnje 20 – 25 cm x 20 – 25 cm. Prilikom određivanja broja biljaka treba obratiti pažnju na varijatet i njegove zahteve za vegetacionim prostorom.
Proizvodnjom rasada salate u hranljivim kockama, dobijamo rasad za sadnju u plastenicima ili staklenicima za 25 do 35 dana.
Autor, Stanko Nekić, dipl. ing. agronomije