Ledeni trezor semena na Svalbardu nakratko otvara vrata, čuvaju se tamo i srpske sorte

U junu se na trenutak otvaraju vrata najhladnijeg i najvažnijeg sefa na svetu, globalnog trezora semena na norveškom arktičkom ostrvu Svalbard. Tada stručnjaci Nordijskog veća za seme skladište semenke ključnih poljoprivrednih kultura, koje bi mogle biti presudne za ishranu čovečanstva u budućnosti, piše Agrarheute.

Ove godine 12 zemalja s četiri kontinenta koristi tu priliku. Među njima se po prvi put nalaze Benin, Filipini i Vijetnam, koji šalju sopstveno seme na dugotrajno čuvanje u norveški led.

Na Svalbardu, pod stalnim minusima, čuvaju se i neobične sorte poput plavog krompira, zelenog paradajza... Mada zvuče egzotično, ove sorte poseduju jedinstvena svojstva, otpornost na sušu, visoke temperature i štetočine, koja bi mogla biti ključna za prilagođavanje poljoprivrede klimatskim promenama.

U trezoru se čuva više od 1,3 miliona uzoraka

Osim samih biljaka, pažnja se pridaje i dokumentovanju njihovih svojstava: kako se ponašaju u suši, koliko su podložne bolestima ili kako reaguju na promene životne sredine. Te podatke prikuplja nemačko Informaciono i koordinaciono središte za biološku raznolikost (BLE), koje ih potom deli s evropskim i globalnim bazama podataka.

Najveća njmačka genska banka, Leibnizov institut za genetiku bilja i istraživanje kulturnih biljaka (IPK) iz Gaterslebena, poslala je gotovo 70.000 semenskih uzoraka na Svalbard. To čini gotovo polovinu njenog ukupnog fundusa.

Ukupno se u norveškom arktičkom trezoru čuva više od 1,3 miliona uzoraka, u stručnoj terminologiji poznatih kao "akcesije“. Sigurnosne kopije u drugim državama, poput one u Ukrajini, mogu biti uništene u ratovima ili prirodnim katastrofama, zbog čega je ova arktička arhiva od neprocenjive važnosti.

Arktički trezor semena beleži najveći depozit od 2020. godine - dva su ključna razloga

Srbija je 2021. pohranila u trezor seme svojih tradicionalnih biljnih kultura, dok je godinu dana kasnije to učinila i Bosna i Hercegovina.

Hrvatska takođe ima kolekciju biljnih sorti skladištenih u globalnom semenskom trezoru u Norveškoj.

Naime, u sklopu 15. godišnjice postojanja svetske riznice sjmenja, 2023. godine Hrvatska je na arhipelagu Svalbard pohranila zbirku od 161 pomno odabranog primerka, čime se dodatno osigurava genetski materijal karakterističnih hrvatskih biljaka.