Gajenje otpornih hibrida najvažnija mera zaštite od plamenjače suncokreta

Plamenjača suncokreta (Plasmopara halstedii) predstavlja najveću opasnost za ovu uljaricu. Prvi put u Srbiji je otkrivena krajem pedesetih godina 20. veka. Javlja se sporadično i prisutna je pre svega na nekim osetljivim linijama u semenskoj proizvodnji suncokreta, te nam se to i dešava sporadično u opštini Svilajnac i opštini Žabare, u selu Simićevo, na pojedinim inostranim hibridima i mladim biljkama.

Dva tipa

Plasmopara halstedii je gljiva koja potiče iz Severne Amerike i odatle se proširila na sve prostore na kojima se gaji suncokret. Postoje dva osnovna tipa simptoma plamenjače suncokreta.

Najčešći i najštetniji oblik oboljenja ispoljava se pojavom sistemično zaraženih, kržljavih biljaka, sa skraćenim internodijama. Sistemično zaražene biljke zaostaju u porastu (patuljavost) i daju sterilne glavice. Lišće ovih biljaka je mozaično-hlorotično. Sa naličja zaraženog lišća se formira gusta bela navlaka od konidiofora i konidija. Glavice obolelih biljaka su sitne, šture i uspravnog položaja (ne prate kretanje sunca). Ovaj tip oboljenja nastaje kao rezultat primarne zaraze u fazi klijanja i nicanja suncokreta iz micelije zaraženog semena ili oospora iz zemljišta.

Drugi tip simptoma se ispoljava u vidu lokalnih pega na lišću, koje nastaju kao rezultat sekundarne infekcije tokom vegetacije suncokreta. Pege su nepravilnog oblika, različitih veličina, sa belom navlakom od sporonosnih organa gljive na naličju liske. Ova forma se znatno ređe javlja u jačem intenzitetu, ali je moguće širenje konidijama u toku vegetacije.

Zaraza u toku klijanja i nicanja

Primarne zaraze potiču od oospora koje prezimljavaju u obolelim biljnim ostacima ili pak od micelije iz zaraženog semena. Sama zaraza nastaje u toku klijanja i nicanja. Takve zaražene biljčice ili uginu ili, ako prežive, ostaju uglavnom sterilne.

U toku vegetacije obrazuju se konidije, koje samo u povoljnim uslovima (oko 22 ^oC) uslovljavaju sekundarne zaraze.

Mere zaštite

Izbor i setva zdravog semena je jedan od načina suzbijanja parazita. Da bi se dobilo zdravo seme, potrebno je sve obolele strukove suncokreta ukloniti sa njive i uništiti ih još u toku vegetacije. Tamo gde se pojavila plamenjača, suncokret ne treba gajiti na istoj parceli bar nekoliko godina, čak i šest do sedam godina.

Obezbeđenjem optimalnih uslova za brzo nicanje i porast mladih biljaka, primenom kompleksa agrotehničkih mera, moguće je smanjiti intenzitet zaraze kod osetljivih genotipova suncokreta.

Šta treba da znate o uspešnom uzgoju suncokreta?

Upotreba zdravog semena i njegova dezinfekcija efikasnim sistemičnim fungicidom na bazi metalaksila može značajno da smanji zarazu. Gajenje otpornih hibrida suncokreta je najvažnija mera zaštite od plamenjače.

U usevima gde su prisutni simptomi plamenjače i gde je moguće sprovesti tretman (zbog fenofaze suncokreta i mogućnosti ulaska mehanizacije) preporučuju se hemijske mere zaštite. U našoj zemlji nema registrovanih pesticida za ovu namenu, ali se može preporučiti primena fungicida koji u sebi imaju aktivnu materiju propamokarb-hidrohlorid, a registrovani su u drugim okopavinama.