Kakve su štete od gljive mednjače na jabučastom voću?

Gljiva iz roda Armillaria se pojavljuje se u različitim klimatskim uslovima širom sveta, u uslovima umerene, tropske i suptropske klime. Po krčenju zaraženih biljaka, patogen se održava kao saprofit na drvenastim ostacima korena u zemljištu što predstavlja izvor inokuluma za naredni zasad godinama, pa čak i decenijama.

Imajući ovo u vidu, najveći gubici prouzrokovani ovim oboljenjem beleže se kada se voćnjaci podižu na krčevinama šuma, šikara, starih voćnjaka i vinograda. Osim na koštičavim voćkama, gljiva može biti izuzetno opasna po jabučaste voćke (jabuka, kruška i dunja).

Kako se širi?

Ova gljiva je poznata kao mednjača. Armillaria mellea je uzročnik truleži korena velikog broja drvenastih biljaka. Nađena je na preko 600 biljnih domaćina, a spominje se kao patogen gotovo svih voćnih vrsta i vinove loze. Važan je prouzrokovač bolesti i u šumarstvu. Gljiva kolonizira živo ili mrtvo drvo, a može se relativno dugo održavati u zemljištu na drvenastim biljnim ostacima ili u vidu niti od micelijum (spleta hifa) zvanih rizomorfi.

Minus, plus i rez: Smernice za sigurnu zimsku rezidbu

Stabla čiji koren zahvata slabe, životare i suše se nakon kraćeg ili dužeg perioda. Propadanje stabla najčešće sledi nakon što gljiva prodre u korenov vrat, čime se prekida transport vode i hranjivih materija.

Trulež koju uzrokuje ova gljiva javlja se uglavnom kao posledica zaraze "iz zemljišta", sa biljnih ostataka u zemljištu na kojima se gljiva održava. Bolest se često javlja na krčevinama gde su podignuti novi zasadi. U relativno retkim slučajevima, gljiva može zahvatiti voćne sadnice u rasadniku te uneti u zasad sadnim materijalom. Štete od A. mellea na jabuci, kruški i dunji primetne su u poslednje vreme sve više, ali u pojedinim mladim zasadima mogu biti i znatno velike.

Korenov vrat se raspada

Bez obzira na biljnu vrstu, simptomi koje na voćnim vrstama uzrokuje su gotovo identični. Na biljkama koje su u kasnijim stadijumima bolesti opaža se žućenje lišća. Ono se obično javlja tokom proleća. Tokom leta, lišće nekrotizira, crni i ostaje visiti na stablu, a voćke se suše. Takvi nespecifični simptomi vezani su uz propadanje korena ili zarazu korena i korenovog vrata.

Ukoliko se podnožje stabla iskopa, može se uočiti površinsko korenje koje je tamno i meko. Karakteristični simptomi vidljivi su ukoliko se takvo stablo zareže na mestu korenovog vrata. Tkivo ispod kore na vratu je vlažno, meko, raspada se i prekriveno je debljim ili tanjim naslagama belog micelijuma.

Naslage belog micelijuma ispod kore specifičan su znak po kojem se raspoznaje zaraza sa A. melleom. Simptomatični delovi kore ili drveta imaju karakterističan miris "po gljivi". Neretko, na korenu zaraženih biljaka mogu biti vidljivi i rizomorfi gljive, nitaste tvorevine (vrpce) gljive A. mellea koje izgledaju poput crnih "žica" kojima se patogen širi kroz zemljište. Razvoju bolesti pogoduju teža zemljišta na kojima se zadržava voda.

Zašto opada proizvodnja voća u Srbiji?

Patogen prezimljava micelijom ili pomoću rizomorfi. Po krčenju zaraženih biljaka, patogen se održava kao saprofit na drvenastim ostacima korena u zemljištu. Infekcija se dešava preko korena ili korenovog vrata koji dolaze u dodir sa zaraženim ostacima korena ili korenom zaraženih biljaka. Uz pomoć sinteze litičkih enzima prodire u nezaražena tkiva.

Suzbijanje

Suzbijanje Armillaria mellee je izuzetno teško, pogotovo kada se nastani u zemljištu. Ne postoje raspoloživi fungicidi koji je suzbijaju. Najefikasnija mera podrazumeva uklanjanje obolelih stabala kao i preostalih velikih korenova. Manji će ostati u zemlji, ali gljiva se u njima ne može dugo održati. Ponovna sadnja osetljivog domaćina (upotreba sadnog materijala iste vrste voćaka, kao i koštičavih i jabučastih voćaka) na isto mesto se ne preporučuje.

Neke sorte šljive i kruške su umereno otporne na trulež korena, te ih treba koristiti kao podloge pri kalemljenju. Takođe, zdrav sadni materijal predstavlja meru borbe protiv truleži korena voćaka, te obavezno pre sađenja proveriti zdravstvenu ispravnost sadnog materijala.