Pčelinji vosak: Koliko meda treba za njegovu proizvodnju?

Pčelinji vosak (Cera Flava) još je jedna od fascinantnih materija koje proizvode pčele. Koristi se u prehrambenoj, farmaceutskoj i kozmetičkoj industriji, a njegova proizvodnja, bar se tako smatra, zahteva ogromnu količinu energije u obliku meda. Koliko tačno meda pčele potroše da bi stvorile kilogram voska? Postoje li naučna istraživanja koja to potvrđuju? I zašto je pčelinji vosak toliko vredan?

On je bele boje kada je svež i tek proizveden. Kasnije tokom upotrebe se boja menja u žutu zbog prisutnosti drugih materija poput propolisa i polena, tačnije boja u polenu. Miris zavisi od zajednice, meda, pčela, propolisa i polena, Kristalnog je oblika i uglavnom zavisi od načina skladištenja.

Koliko meda je potrebno za proizvodnju 1 kg voska?

Ne proizvode sve pčele vosak. Vosak proizvode mlade "kućne pčele" i postepeno prestanu da ga luče negde oko 17. dana života, zavisno od stanja zajednice. Kad prestanu da proizvode, imaju sposobnost da se po potrebi regenerišu, ako samoj zajednici zatreba vosak.

Pčelinji vosak prirodno je rešenje za obnovu drvenog nameštaja, evo kako

Široko prihvaćena brojka u pčelarstvu jeste da pčelama treba od šest do osam kilograma meda da bi proizvele jedan kilogram voska. Sve su to, više-manje, nagađanja koja se prenose usmeno i pismeno generacijama pčelara. Ova procena se zasniva na dva ključna istraživanja u svetu. Huberov eksperiment iz 1814. bio je mali, ali uticajan, a pokazao je da pčele troše znatne količine meda za izlučivanje voska. Drugi je Vhitkombova studija iz 1946. koja je potvrdila da je potrebno oko spomenutih 6-8 kg meda za kilogram voska, zavisno od uslova u košnici.

Pčele luče vosak pomoću četiri para voštanih žlezda smeštenih ispod stomaka. Mišljenje je, da bi proizvele vosak, moraju unositi velike količine meda, koji se u njihovim telima pretvara u voštane pločice.

Zašto je pčelinji vosak tako vredan?

Pčelinji vosak ima široku primenu u raznim industrijama, od medicine do kozmetike i prehrambenih proizvoda.

U medici se primenjuje kod lečenja rana i opekotina. Naime, vosak ima antibakterijska svojstva i koristi se u oblogama za rane još od drugog veka pre Hrista. U zubnoj medicini koristi se u formulacijama zubnih pasta i proteza, a u nutraceutici ekstrakti pčelinjeg voska koriste se kao dodaci prehrani zbog antiupalnih svojstava.

Pčelinji vosak efikasno je i ekološko zaštitno sredstvo u povrtarstvu

Čini se da je pčelinji vosak povoljan kandidat za razvoj nanosistema u kozmetici. Naime, istraživanja su pokazala da nanočestice na bazi pčelinjeg voska koje sadrže pet odsto pčelinjeg voska, koje su ugrađene u formulaciju gel-kreme, smanjuju transepidermalni gubitak vode i povećavaju sadržaj vode u rožnatom sloju kože. Posledično, nanočestice na bazi pčelinjeg voska u lokalnoj primeni štite kožu od spoljašnjih uticaja i povećavaju hidrataciju.

Kako smo već i spomenuli, koristi se u kozmetičkoj industriji kao antikomedogen, jer ne začepljuje pore, pa je idealan za kreme i losione te kao emulgator i nosilac arome zbog stabilizacije formula i oslobađanja mirisa. Pčelinji vosak kao emulgator kozmetike osigurava elastičnost, plastičnost i povećava lepljivost kože. Zbog svojih svojstava vredan je sastojak u proizvodnji ruževa, stikova i krema. Mehanička svojstva različita su zavisno od vrste voska. Vosak pčela Apis dorsata L. tvrđi je i ima veći prinos od voska Apis mellifera L. i Apis cerana L., koji imaju srednju čvrstinu. Onaj vrste Apis andreniformis L. najmanje je jak, krut i elastičan. Položaj gnezda pojedinih vrsta pčela utiče na njegova mehanička svojstva.

Dalje, široka mu je primena i u prehrambenoj industriji, pogotovo kod glazura za slatkiše i pekarske proizvode, ali i u zaštiti voća - nanosi se kao sredstvo za produženje trajnosti.

Zašto je proizvodnja voska toliko energetski zahtevna?

Pčele troše ogromne količine meda jer im je vosak neophodan za izgradnju saća, gde se čuva med i uzgaja leglo. Bez dovoljno meda, pčele ne mogu proizvoditi dovoljno voska, što ugrožava opstanak košnice.

Iako postoje modernija istraživanja o energetskoj efikasnosti proizvodnje voska, Huberove i Vhitkombove studije i dalje su temelj znanja o ovom procesu. Pčelinji vosak ostaje dragocen proizvod, čija vrednost nadmašuje njegovu težu u medu.

U ovom članku kombinovane su, uz lično iskustvo, naučne činjenice o vosku i njegovim praktičnim primenama, što ga čini korisnim i za pčelare, i za naučnike kao i ljubitelje prirodnih proizvoda.