Lice poljoprivrednog gazdinstva u Srbiji

Na osnovu Ankete o strukturi poljoprivrednih gazdinstava, koja je sprovedena od 1. oktobra do 30. novembra prošle godine, Republički zavod za statistiku (RZS) je obradio i objavio rezultate anketiranja. 

Anketa predhodi popisu poljoprivrede

Kako je za Agroklub izjavila Dragana Marković, načelnica Odeljenja statistike poljoprivrede, anketari su posetili 120.000 poljoprivrednih gazdinstava kako bi prikupili podatke o korišćenom poljoprivrednom zemljištu, strukturi biljne proizvodnje, broju stoke, poljoprivredne mehanizaciji, radnoj snazi na gazdinstvima i drugom. Ocenila je da se na osnovu obimnog uzorka rezultati mogu smatrati relevantnim. Inače, anketa se sprovodi svake treće godine, a između dva popisa poljoprivrede. Naredni popis poljoprivrede će biti 2021. godine.

Smanjen broj gazdistava

Iako je godinama u javnosti objavljivan podatak o 630.000 poljoprivrednih gazdinstava, prema podacima Ankete u Srbiji su registrovana 564.541 gazdinstva, od kojih 562.896 porodična gazdinstva. Najviše gazdinstava ima u Šumadiji i zapadnoj Srbiji 242.636, zatim u južnoj i istočnoj Srbiji 164.802, pa Vojvodini 127.070 i najmanje u Beogradskom regionu - 30.033 gazdinstva. Pravna lica i preduzetnici su registrovali 1.645 gazdinstava. 

Gazdinstva za poljoprivredu koriste 3,5 miliona hektara 

Poljoprivredna gazdinstva raspolažu sa 5.178.692 ha zemljišta. Za poljoprivredu se koristi 3.475.894 ha, što je 67,1 %. Porodična gazdinstva koriste 84% zemljišta. Pod šumom je 19% površina, nekorišćeno poljoprivredno zemljište čini 6%, a statističari su zaveli i 8% "ostalog zemljišta". Najviše korišćenog poljoprivrednog zemljišta je u Vojvodini, 1.574.366 ha, prosečno po gazdinstvu 12,71 ha. Zemljište u Srbiji obrađuje i (ili) se bavi stočarstvom 1.336.940 poljoprivrednika. 

Dominiraju žitarice, industrijskog i krmnog bilja relativno malo

U strukturi biljne proizvodnje oranice i bašte učestvuju sa 74%, voćnjaci sa 5% i vinogradi sa 1%. Livade i pašnjaci zauzimaju 19% površina. Kod oranica i bašti dominiraju žitarice sa 66%, zatim industrijsko bilje sa 19%, krmno bilje sa 9% i ostalo sa 6%. Kod žita najzastupljeniji je kukuruz sa 53%, zatim pšenica sa 38% i ostali usevi sa 9%. Pod staklenicima i plastenicima je 8% površina namenjenih povrtarstvu.

Šljiva ubedljivo ispred jabuke i maline

U strukturi voćarske proizvodnje po površini dominira šljiva sa 40%, jabuka sa 15%, zatim maline sa 14%, pa višnja sa 11%, dok breskva, kupina i kruška zauzimaju po 3% od ukupne voćarske površine. Najveći proizvođači maline su opštine Ivanjica sa 2.312 ha, Arilje 1.874 ha, Bajina Bašta 1.437 ha, Brus 1.405 ha, Krupanj 1.390 ha.
Skoro polovina vinogradarskih površina u Srbiji se koristi za proizvodnju crnog grožđa (44 %), dok iz tek 10% vinograda stiže grožđe za proizvodnju vina sa geografskim poreklom.

Dalji pad broja goveda

Prema anketi gazdinstva u Srbiji imaju 881.152 goveda, 3.266.102 svinja, 1.799.814 ovaca, 218.397 koza, 23.184.387 živine i 914.134 košnica. Pčelarstvom se bavi 29.928 gazdinstava. Stoku gaji 77% gazdinstava. Najveći uzgoj stoke je u regionu Šumadije i zapadne Srbije, dok Sremska Mitrovica ima najveći broj uslovnih grla. 

Navodnjavanje bezmalo 5%

Znamo da nam navodnjavanje nije jača strana. Prema anketi trećina gazdinstava u Srbiji je navodnjavala 4,6 korišćenog poljoprivrednog zemljišta. Najviše se navodnjavaju oranice i bašte 69,5%, pa voćnjaci 20,0%, vinogradi minornih 0,4% i pod ostalo se podvodi 10,1% navodnjavanih površina. Kada je reč o načinima, površinski se navodnjavanja 66% površina, sistemom kap po kap 28% i orošavanjem 6%.

Punoletni traktori 

Prema Anketi u Srbiji imamo 451.983 dvoosovinskih traktora, 170.518 jednoosovinskih i 62.925 kombajna. Jedan traktor, se prosečno, koristi za obradu 7,7 ha korišćenog poljoprivrednog zemljišta i na njega dolazi 4,3 uslovna grla. Zabrinjavaći podatak je da je čak 86% traktora starije od 20 godina.

Sve stariji poljoprivrednici

Starosna struktura nosioca porodičnih gazdinstava je vrlo nepovoljna. Starije od 65 godina je 42,5 % poljoprivrednika, njih 27,9% ima od 55 do 64 godine, 45-54 godina ima 17,8% poljoprivrednika, a njih 8,7% ima od 35 do 44 godine. Mlađih od 35 godina je samo 3,1 % od ukupnog broja poljoprivrednika. Najviše nosioca poljoprivrednih gazdistava mlađih od 40 godina ima u regionu Šumadije i zapadne Srbije - 8.730.

Anketa kao osnova za kreiranje agrarne politike

Dobijene informacije koristiće kreatorima agrarne politike za donošenje odluka i kratkoročnih i dugoročnih strategija razvoja poljoprivrede. Ovo je i svojevrsni "lakmus papir" gde investirati u oblasti poljoprivrede. Ovi podaci biće osnova za ažuriranje Statističkog registra poljoprivrednih gazdinstava, od koga zavisi kvalitet podataka o poljoprivrednoj proizvodnji.

Detaljnije o Anketi na konferenciji u Vrnjačkoj Banji

Rezultati Ankete o strukturi poljoprivrednih gazdinstava u 2018. biće prezentovani u Vrnjačkoj Banji od srede 18. do petka 20. septembra u hotelu Fontana. Program konferencije je u prilogu.