Visok prinos uz pravovremene agrotehničke mere

Moderna poljoprivredna proizvodnja je povezana sa visokim ulaganjima, a rast cena repromaterijala i energenata nameće poljoprivrednim proizvođačima potrebu za postizanjem maksimalnih prinosa na ograničenim zemljišnim resursima za sve ratarske kulture i svaka greška u tehnološkom procesu koja dovede do smanjenja prinosa može biti fatalna za gazdinstvo u celini.

Važnost pravovremene primene agrotehničkih mera

Agroekološki uslovi često imaju presudan uticaj na prinos. Moguće je, međutim, primenom mera agrotehnike u odgovarajućem trenutku, na neki način smanjiti negativne efekte nepovoljnih uslova na rast i razvoj biljaka kukuruza i na taj način približiti prinose proizvodnom potencijalu za prinos u datim agroekološkim uslovima.

Proizvođač koji poznaje rast i razvoj biljaka lako može da razume svu važnost pravovremene primene agrotehničkih mera i da na taj način ostvari visok prinos i svrhu proizvodnje - profit. Stoga u proizvodnji kukuruza treba primenjivati metode koje će omogućiti postizanje proizvodnog potencijala za prinos i sa kojima se najlakše mogu izbeći skupe greške.

Faze razvoja vegetacije kukuruza

Tokom vegetacije biljka kukuruza prolazi kroz faze razvoja koje se najčešće dele na vegetativne i generativne. Period života biljke od nicanja do pojave metlice se naziva vegetativnim, a period nakon pojave metlice generativnim. Tokom vegetativnog perioda generativni organi biljke prolaze kroz oku nevidljive faze razvoja te se potencijalni prinos formira nedeljama pre nego što metlica i klip postanu vidljivi. Važno je napomenuti da faze organogeneze nisu kod svih hibrida praćene identičnim fenološkim fazama - raniji hibridi će ranije prolaziti kroz faze organogeneze od kasnijih hibrida. Preporuke koje slede se odnose na većinu hibrida kukuruza koji se u Srbiji gaje (FAO 300 do FAO 600)

Postoje različiti sistemi brojanja listova

Za određivanje stadijuma razvoja kod kukuruza se mogu koristiti različiti sistemi brojanja listova. U SAD-u se sve više koristi Iowa State metod brojanja listova koji kao razvijen list prepoznaje onaj koji ima potpuno vidljiv vrh lisnog rukavca, tzv. "kragnu". Ovaj metod pri utvrđivanju faze razvoja kukuruza može biti veoma opasan, jer prepoznaje 2 do 3 lista manje u odnosu na BBCH (Bayer, BASF, Ciba-Geigy i Hoechst) skalu koja novi list uzima u obzir kad mu je vidljiva ligula (jezičak), ili kada je vidljiv vrh narednog lista.

Tabela 1: Različiti sistemi brojanja listova - metode

Postoji nekoliko kritičnih faza u toku života biljke kukurza gde agronomskim merama, primenom klasičnih mašina niskog klirensa u suvom ratarenju, možemo uticati na visinu konačnog prinosa i na taj način povećati uspeh u proizvodnji. Ovim želimo da Vas potsetimo na neke od njih.

Klijanje i nicanje kukuruza

Faza 00-12 BBCH, VE - Određuje potencijalni broj klipova na parceli.

Ovu fazu karakteriše izbijanje koleoptila i prvog lista iznad površine zemljišta. Ispod zemlje je završeno formiranje klicinog korena a biljka raste izduživanjem mezokotila. Za klijanje semena kukuruza su neophodna dva osnovna uslova - temperatura i vlaga. Ukoliko je zemljište suviše hladno - ispod 10°C, klijanje i nicanje se usporavaju i zaustavljaju, što može dovesti do neujednačenog nicanja a u ekstremnim uslovima i do propadanja semena.

Obzirom da je tačka rasta ispod površine zemljišta, kratkotrajni mrazevi i do -2°C ili grad neće imati veći uticaj na budući prinos, ali ga potapanje ili zabarivanje može potpuno uništiti.

U ovom periodu je važno obratiti pažnju na insekte koji mogu povrediti mladu biljku - siva kukuruzna pipa ali i različite zemljišne štetočine. Takođe je izuzetno dobra praksa dodati neko startno đubrivo sa setvom da bi mlad i slabo razvijen klicin koren imao u svojoj blizini dovoljnu količinu hranljivih materija za ishranu biljke.

Rani vegetativni porast

To je faza od 2 do 6 listova; 12-16 BBCH, V1-V4 - Prelazak na autotrofnu ishranu. U ovoj fazi dolazi do ubrzanog rasta biljke, u povoljnim vremenskim uslovima novi list se može razvijati na svaka 3 dana. U ovoj fazi je određen konačni sklop, a snabdevanje biljaka vodom i hranljivim materijama preuzimaju i do kraja vegetacije nose sekundarni korenovi. DEKALB hibridi su karakteristični po odličnoj energiji i sjajnom početnom porastu.

Tokom ove faze se određuje ukupan broj listova a kod većine hibrida sa pojavom šestog lista vrh rasta počinje sa preobražajem u mikroskopski malu metlicu. Do kraja ove faze je određen i broj klipova na biljci. S obzirom da se tačka rasta i dalje nalazi ispod površine zemljišta niske temperature u ovoj fazi mogu smanjiti prinos ali će retko dovesti do propadanja biljke - isto važi i za oštećenja od grada. Većina herbicida koje koristimo u kukuruzu se primenjuje do 6. lista i veoma je važno da se herbicidi regulatori rasta primene do početka diferencijacije metlice da bi se izbegle deformacije generativnih organa. Ukoliko je ova faza razvoja biljke praćena hladnim i vlažnim vremenom može doći do simptoma nedostatka fosfora. U ovakvim uslovima primena startnih đubriva može značajno povećati prinos.

Vegetativni porast - formiranje prinosa

Predstavlja fazu od 6 do 8 listova; 16-18 BBCH, V4-V6 - Početak formiranja prinosa. Sa pojavom osmog lista vrh rasta biljke kukuruza izlazi iznad površine zemljišta tako da su biljke od kraja ove faze osetljivije na niske temperature i grad. Ova faza je i poslednja šansa za primenu herbicida u kukuruzu.

Na našem tržištu ne postoji herbicid koga proizvođači preporučuju za suzbijanje korova nakon faze 18 BBCH skale. Razlog za izbegavanje tretmana kada biljka kukuruza ima više od osam listova je što osmi list najčešće označava početak određivanja broja redova zrna na klipu. Svaki hemijski tretman nakon ove faze može da smanji broj redova zrna u klipu a samim tim i prinos.

Neblagovremeno uklanjanje korova, nakon ove faze, može značajno smanjiti prinos kukuruza. Istraživanja sprovedena na Univrezitetu u Minesoti pokazuju da smanjenje prinosa na zakorovljenoj njivi može biti i po 180 kg/ha za svaki dan kašnjenja sa primenom herbicida. S druge strane zakasnela primena herbicida može dovesti do oštećenja biljaka i potpunog gubitka prinosa. Stoga za održavanje njive u čistom stanju preporučujemo primenu osnovne zaštite od korova: pre-em (na "crno") kojom se usev štiti u ranim fazama.

Tek ukoliko se u kasnijoj fazi pojave korovi koji se "provuku" ili na teško zakorovljenim parcelama krenu sa nicanjem kada je zemljišni herbicid prestao sa delovanjem treba reagovati post-em herbicidima strogo vodeći računa o fazi razvoja kukuruza, ali i o vremenu primene te o meteorološkim uslovima koje očekujemo 5 do 7 dana nakon tretmana. Podsećamo da prskanje herbicidima treba primeniti u kasnim popodnevnim - večernjim časovima da bi biljka kukuruza tokom noći metabolirala aktivnu materiju herbicida i na taj način smanjila depresivno delovanje i eventualno smanjenje prinosa.

Rezultati Monsanto internih ogleda, jedan hibrid, SAD, 5 lokacija, 2009. godina