Ukrasno bilje - uzročnici bolesti i zaštita

Ukrasne biljke uzgajaju se zbog svog privlačnog izgleda, ali mnige od njih sklone su raznim oboljenjima. Koji su najčešći uzročnici tih oboljenja i kako biljke lečiti na prirodan način?

Trulež biljke

Listovi postaju žuti, a koren ili lukovica biljke imaju karakterističan miris truleži. Podzemni delovi gube boju i trunu, a spoljna kožica vene. Truljenje uzrokuju gljivice i bakterije vrsta Erwinia, Fusarium i Verticillinon.

Oboljenjem truleži ugrožena je većina biljaka koje rastu iz lukovice, rizoma ili gomolja. Ove uporne bolesti prenose se zemljom, a teško se leče i brzo se šire. Najbolje je pažljivo izvaditi i uništiti obolele biljke čim se simptomi pojave. Dezinfikujte ili bacite zaraženu zemlju. Dok zaraza ne prođe prirodnim putem, što može trajati i nekoliko meseci sadite biljke koje nisu lukovičaste. Truljenje prezimljujućih lukovica i gomolja sprečite tako što ćete ih zaprašiti sumporom.

Nekad su baštovani biljke tretirali eksktraktima rastavića i bodljikave koprive.

Plava plijesan

Na lukovici se pojavljuju crvenkastosmeđe mrlje i nakon njih plavičaste spore. Biljka zatim počinjeda truli. Uzrok truljenja je ružičasta gljivica vrste Penicillum koja prvo napada uskladištene lukovice, ali može zaraziti i one u zemljištu. Ugrožene biljke: većina lukovičastih biljaka uključujući šafran, peruniku i lale. Naprašite lukovice sumporom kao preventivnu meru i ostavite ih na hladnom, dobro prozračenom mestu, sigurnom od mraza. Lukovice uništite čim primetite prve simptome.

Tumor vrata koriena

Ova bakterijska bolest česta je kod hrizantema, pepeljuge, muškatle, plamenca i ukrasnog graška.

Listopadna puzavica

Uzročnik bolesti je gljiva Armilliaria mellea koja napada koren stabala, grmova i cvetajućih biljaka kao što su abutilon i božur.

Trulež vrata korena

Stabljika postaje mekana, a ostatak biljke vene i suši se. Na korenu ljubičica pojavljuju se ljubičaste spore, korenje trune i raspada se. Trulež uzrokuju različite gljivice, na primer Phytium i Verticillum koje brzo šire u vlažnim uslovima. Ugrožene biljke: Primorska ciklama, lepi Jova, lobelija, lupina, karanfil, francuska kadifica pelargonija, dan i noć, petunija, ukrasni grašak, žalfija, ljubičica. Uklonite i uništite obolele biljke. Umesto njih posadite tipove koji nisu osetljivi na bolest i svake dve godine promenite raspored sađenja. Nanesite sumporov prah oko korena pri sadnji ili u bazu stabljike zdravih biljaka na zaraženim područjima. Nekad su baštovani biljke tretirali eksktraktima rastavića i bodljikave koprive.

Bela trulež

Na lukovičastim biljkama bela se trulež najprije pojavljuje u bazi lukovice, a zatim listovi počinju da žute. Na ukrasnim biljkama s korenjem, na listovima se pojave masni tragovi, a potom se pojavljuje beli pahuljasti sloj. Biljka trune i vene. Truljenje uzrokuje gljivica Sclerotina sclerotinium. Ugrožene biljke: mnoge vrste cvetnica, ali najčešće zevalice, lepa Kata (Callistephus), različak (Gentaurea), šafran, kokotić, gladiola, perunika, vučika i primorska ciklama. Uklonite i uništite obolele biljke i dezinfikujte zemljište. Bolest može ostati aktivna u zemljištu i do četiri godine, pa nemojte na istom mestu posaditi vrste osjetljive na belu trulež. Koren pri sadnji naprašite sumporom i prihranite tečnim đubrivom od koprive za jačanje rasta i povećanje otpornosti na bolesti.

Poleganje nasada

U početku se čini, kao da mladice dobro napreduju, ali iznenada im glavna stabljika postane crvena i zatim crna. Mlada biljka vene i poleže. Bolest je poznata i kao crna trulež, a uzrok su joj brojne gljivice, Pythium, Phytopthora, Fusarium, Rhizoctonija-koje napadnu mlade biljke. Ugrožene biljke: mladice. Za lečenje koristite samo sveži supstrat i spremite ga na suvo i hladno mesto daleko od direktnog sunca. Pre upotrebe raskužite alat, posude i korita, namijenjena uzgoju mladica i reznica. Na prvi znak napada upotrebite bakarni fungicid.

Nematode

Zaražene stabljike svijaju se, bubre i pucaju. Listovi žute, venu i postanu ljepljivi. Kod lukovičastih biljaka lukovica postaje mekana i brašnasta, a nakon nekog vremena biljka poleže. Uzrok tome su brojne mikroskopske nematode koje žive u zemljištu i na biljkama. Nematode mogu preneti i brojne biljne virusne bolesti. Ugrožene biljke: hrizantema, zumbul, narcis, plamenac, visibabe. Isčupajte i spalite zaražene biljke i zatim uklonite kontaminiranu zemlju. Ako primetite simptome, izvadite i lečite lukovice tako što ćete ih na dva sata uroniti u vodu temperature 40º C kako se bolest ne bi proširila. Blizu lukovica ili osetljivih biljaka kao zaštitu posadite francusku kadificu tagetes.

Ni slučajno nemojte zaražene biljke ostaviti na kompostištu.

Bakterijski rak

Na listovima se pojavljuju okrugle mrlje okružene žutim prstenom, s malenim crnim uzdignutim tačkicama. Te okrugle mrlje nekad su poluprozirne pre nego što postanu smeđe ili crne. Kako se rak širi, listovi se suše i biljka poleže. Bolest je poznata i kao bakterijska pega, a uzrokuju je brojne bakterije - Pseudomonas, Erwinia, Xanthomonas, koje u biljku ulaze kroz rane na njoj. Ugrožene biljke: zevalica, kokotić, vrste lovora. Zaražene biljke morate isčupati i uništiti. Jedini lek za sprečavanje bolesti je korišćenje dezinfikovne zemlje, a takođe se ne smeju ošteti biljke prilikom presađivanja.

Siva plijesan

Napada pupoljke, listove, i plodove. Pupoljci su prekriveni beličastim vunastim slojem zbog kojeg ne mogu da se otvore. Listovi postaju žuti i venu. Plodovi menjaju boju, omekšaju i opadaju. Ako protresete biljku oko nje će se stvoriti bela prašina. Sivu plijesan uzrokuje gljivica Botrytis cinerea koja napada sve oslabljene ili oštećene biljke. Ugrožene biljke: mnogo ukrasnih vrsta, voće i povrće.

Ako je bolest uzela maha uklonite i spalite obolele biljke i nemojte ih nikad baciti na komposište. Bolest možete sprečiti adekvatnom prihranom i provetravanjem. Biljke nemojte saditi preblizu, jedna pored druge, a obavezni uklonite zaražene primerke čim se pojave i tretirajte ih odgovarajućim fungicidom.

Plesan i rđa

Fusarioza

Biljka se ponaša kao da joj nedostaje vode, čak i ako je dobro zalivate. Listovi venu, žute i suše se. Katkad postanu ružičasti, a baza stabljike crna. I koren bi mogao biti zaražen. Uzrok bolesti mogu biti gljivice iz porodice Fusarium. Pri vrućem i vlažnom vremenu vrlo brzo se pojavljuju oštećena. Ugrožene biljke: zevalica, zvezdan, hrizantema, cinerarija, primorska ciklama. Isčupajte i uklonite zaražene biljke i dezinfikujte zemljište. Ponovo posadite vrste otporne na tu zarazu i pre sadnje im koren naprašite sumporom. Dobra higijena sprečava širenje bolesti.

Rđa geranija

Na površini zaraženih listova pojavljuju se žućkaste mrlje, a s unutrašnje strane smeđe spore. Uzrokuje ih gljivica Puccinia pelargonii zonalis koja uspeva pri kišnom vremenu. Ugrožene biljke: pelargonija. Druge vrste rđe, različitih boja, napadaju karanfile, hrizanteme, sadarku, baštenski slez, slez, tturski karanfil i sve biljke iz porodice Malvaceaea. Tokom kišnih perioda prskajte zaražene biljke nekoliko puta u razmacima od dve nedelje i to proizvodima koji sadrže na primer mankozeb ili koristite ekstrakt koprive ili rastavića.

Pege na lišću

Na površini listova vide se okrugle tačke sa žutim rubovima koje se šire i postaju crne. Listovi se ubrzo osuše. Stabljike i koren, posebno gomolji, mogu se zaraziti i istrunuti. Te simptome uzrokuje gljivica Alternaria koja se razvija u leto i jesen kad je vazduh vrlo vlažan. Ugrožene biljke: bolest napada mnogo različitih biljaka. Bolest se brzo širi i zato na prvi znak zaraze potrebno je da biljke istretirate sredstvom na bazi bakra i ponovite postupak. Prihrana listova u leto ubrzava oporavak biljke.

Dezinfikujte alat koji je bio u kontaktu s biljkama.

"Shot-Hole"

Uzročnik ove bolesti su brojna gljivična, bakterijska i virusna oboljenja. Na listovima se pojavljuju tačke koje vrlo brzo postanu smeđe i nakon nekog vremena otpadnu, a u listovima ostanu rupe koje izgledaju poput onih od metaka. Taj se simptom može pronaći kod brojnih biljaka.

Čađava plesan

Gornja strana listova postaje lepljiva i crna kao da je na njih pala čađ. Uzrokuje je gljivica koja raste na medljici, izlučevinama insekata koje nisu biljni sok. Ne ugrožava život biljke, ali joj usporava rast jer spriečava prolazak vazduha i svetlosti. Ugrožene biljke: sve ukrasne vrste ugrožene insektima koji sisaju biljni sok. Obrišite listove kako biste uklonili plesan i tretirajte ih sistemičnim sredstvom za uklanjanje parazita.

Verticillum venjenje

Uprkos redovnm zalivanju listovi počinju da venu, požute i osuše se. Nakon toga bolest napada stabljike, a zatim i korenov sistem gubi boju. To uvenuće uzrokuje gljivica Verticillium zbog koje biljka vene jer joj zaustavlja cirkulaciju biljnog soka. Ugrožene biljke: zevalica, zvončić (Campanula), karanfil (Dianithus), hrizantema, cinerarija, gerber, pelargonija, mak, žalfija. Ne postoje hemijska sredstva koje se mogu boriti s tom bolešću. Isčupajte zaražene primerke biljke i spalite ih. Ni slučajno nemojte staviti zaražene biljke na kompostište. Dezinfikujte alat koji je bio u kontaktu s biljkama i zamenite zemlju u kojoj su rasle.

Foto: Pixabay/Hans