Niske temperature opasne i korisne za voćke

Dejstvo niskih temperatura može da bude korisno ili štetno, u zavisnosti od faze u kojoj se javljaju. Tokom perioda zimskog mirovanja, kada niske temperature obezbeđuju latentni život, a odvija se i jarovizacija semena, u meristemskom tkivu događaju se promene praćene razlaganjem inhibitornih endogenih hormona. Na taj način se seme osposobljava za normalnu funkciju.

Oštećenja u zavisnosti od temperature

Temperature ispod 0°C, koje se ispoljavaju u vidu mraza mogu da budu vrlo nepovoljne. One na voćkama mogu da prouzrokuju različitu štetu koja takođe zavisi i fenofaza u kojima se voćke nalaze.

Kako objašnjava Sanja Čokojević, diplomirani inženjer voćarstva i vinogradarstva u Poljoprivrednoj savetodavnoj i stručnoj službi Srbije, različite temperature, koje se ispoljavaju u vidu mrazeva, uzrokuju oštećenja na različitim delovima biljaka. Tako pri temperaturama od -1°C do -2°C stradaju zametnuti plodovi. Na temperaturi od - 3°C stradaju otvoreni cvetni pupoljci.

Čokojevićeva ističe da na temperaturama od -5°C do -8°C propadaju neotvoreni cvetni pupoljci, dok temperature niže od -10°C ugrožavaju aktivirani kambijum. Na kraju treba reći i to da ekstremno niske temperature od -25°C do -30°C ugrožavaju različite vegetativne organe čak i u biološkom zimskom mirovanju.

Ekstremno jaki mrazevi izazivaju mrazopuc

Pojedina tkiva voćaka nisu jednako otporna prema mrazevima. Kambijum je najotporniji, dok je s druge strane najneotpornija srž sa zracima. Korenov sistem koji je izmrzao prepoznaje se po tamnoj boji poprečnog preseka. U kruni voćaka najosetljiviji su unutrašnji delovi raklji utoliko više ako su raklje pod oštrim uglom. Kako navodi Čokojevićeva te raklje su osetljivije zbog loših uslova sazrevanja i kaljenja tkiva. Ona dodaje da na stablu i na granama mrazevi izazivaju pege i objašnjava da kod koštičavog voća jaki mrazevi uzrokuju mrazopuc. Njega karakteriše ispucala kora, koja se suši, pa na početku vegetacije dolazi do smolotočine.

Krečenje voćaka obaviti najkasnije u decembru

Stručnjaci kažu da farbanje kore debla, račvišta prve etaže krune voćke, kao i ramenih grana mogu da spreče oštećenja na voćkama koje uzrokuje mraz, jer se farbanjem nadoknađuje nedostatak lista tokom zime. U letnjem periodu lišće zasenjuje te delove biljaka sprečavajući njihovo prekomerno zagrevanje. Bezbedno prezimljavanje voćki, bez opasnosti od izmrzavanja, može se postići sprečavanjem zagrevanja kore debla jer ono usporava kretanje vegetacije za 7-10 dana. To je najčešće dovoljno da se izbegnu kasni prolećni mrazevi. Zato je, ističu stručnjaci, krečenje voćaka potrebno obaviti najkasnije u decembru.

Otpornost voća na mrazeve zavisi od različitih faktora

Na otpornost voćaka prema mrazevima utiču mnogi faktori. Koliko će neko voće biti otporno na niske temperature i mrazeve zavisi od: voćne vrste, sorte, podloge, trajanja vegetacije, bujnosti, rodnostii od primenjene agrotehnike u toku vegetacije.

Sorte koje su okalemljene na generativnim podlogama otpornije su na izmrzavanje od onih koje su kalemljene na vegetativnim podlogama. Na bujnim vegetativnim podlogama okalemljene sorte su osetljivije jer kasnije završavaju sa vegetacijom. Lisni pupoljci izmrzavaju samo ukoliko izmrznu grane na kojima se nalaze.

Zimsko mirovanje važno za razvoj voćaka

Prema trajanju perioda zimskog mirovanja, voćke se mogu podeliti na vrste sa kratkim i nestabilnim zimskim mirovanjem pri temperaturama do 5°C. Period zimskog mirovanja traje od 15 do 45 dana i tu spadaju badem (15-25 dana), kajsija (15-30 dana), višnja (15-45 dana). Suprotno njima postoje i voćke sa dugim i stabilnim zimskim mirovanjem, pri temperaturama do 5°C, a kod njih period mirovanja iznosi od 45 do 60 dana. U toj grupi se nalaze: jabuka (45-60 dana), kruška (30-50 dana), domaća šljiva (30-45 dana), breskva (40-60 dana), trešnja (30-45 dana) i orah (30-40 dana).

Dobre strane izlaanja nižim temperaturama

Stručnjaci upozoravaju i na to da nedovoljno izlaganje niskim temperaturama u toku zime može da dovede do osipanja cvetnih pupoljaka, neujednačenog cvetanja i listanja, zametanja plodova znatno pre listanja i samim tim njihovo otpadanje.

Foto: efes / Pixabay