Može li se očuvati plodnost zemljišta bez stajnjaka?

Stočarstvo je poslednjih godina često žrtva neosnovanih tvrdnji o negativnom uticaju na životnu sredinu i zdravlje ljudi. I to je naravno čista besmislica. Oni koji guraju ove upitne tvrdnje zaboravljaju sve prednosti koje stočarstvo nudi ljudima, očuvanje zemljišta, biodiverzitet zemljišta i život mikroorganizama u njemu.

Sadržaj hranljivih materija kao što su azot (N) i fosfor (P) u stajnjaku čine ga dragocenim resursom za održivi razvoj poljoprivrede. Posebno će njegova upotreba biti značajna, u nastojanjima povećanja površina u organskom sistemu proizvodnje, što je posebno aktuelno u EU.

Biljke su zdravije i otpornije

Poznato je da goveđi stajnjak obogaćuje zemljište organskim materijama, poboljšava njegovu strukturu, zadržavanje vode i mikrobiološku aktivnost i na taj način doprinosi dugoročnoj plodnosti i zdravlju zemljišta.

"Uticaj stajnjaka na kvalitet zemljišta može se videti i nakon 30 godina od đubrenja tih parcela, u odnosu na one koje nisu tretirane stajnjakom", kaže Dragan Baltić, poljoprivrednik iz Prijedora u susednoj Bosni i Hercegovini.

Priča nam da su prinosi kukuruza na oranicama đubrenim stajnjakom i do 3.000 kg zrna veći po ha. Kod pšenice je taj prinos do 1.500 kg veći, uz mnogo manju upotrebu hemijskih sredstava za zaštitu.

"Biljke uzgojene na površinama đubrenim stajnjakom su mnogo zdravije, otpornije i to je osnovni razlog zašto se manje koriste hemijska zaštitna sredstva na ovim površinama, praktično se na ovaj način već proizvodi neki poluorganski proizvod", dodaje.

Stajnjak na njivi: Kako smanjiti gubitke hranljivih materija?

Ovo upućuje da stajnjak pojeftinjuje proizvodnju i manje utiče na životnu sredinu kroz korišćenje agresivnih hemijskih jedinjenja u zaštiti useva. Na kraju do životinje, odnosno čoveka dolazi zdraviji proizvod. Treba svakako reći da upotreba stajnjaka olakšava život i nekim drugim vrstama, a posebno su interesantne pčele, koje dosta stradaju zbog intenzivne upotrebe zaštitnih sredstava. Sa druge strane, neosporan je značaj pčela za proces oprašivanja i plodnost velikog broja biljnih kultura.

Značaj uzgoja goveda za zemljište

Uzgoj goveda doprinosi kruženju hranljivih materija, smanjujući oslanjanje na vještačka đubriva koja se često proizvode iz prirodnog gasa. Zato je stočarstvo važno za zaštitu prirodnih resursa i naše buduće generacije.

Kada govorimo o zemljištu uopšte i značaju stajnjaka posebno treba istaći da on:

• Povećava sadržaj humusa.
• Promoviše mikrobnu aktivnost - korisni mikroorganizmi u zemljištu, kao što su bakterije i gljive, se bolje razvijaju na organskoj materiji poreklom iz stajnjaka. Ovi mikrobi igraju ključnu ulogu u razgradnji organskih materijala, pretvaranju hranljivih materija u oblike koje biljke mogu da apsorbuju i poboljšanju opšteg zdravlja zemljišta.
• Smanjuje eroziju tla uzrokovanu vetrom i vodom. Ovo je posebno bitno, s obzirom na intenzitet kiša ili sve češće olujne vetrove.
• Povećava zadržavanje vode - organska materija se ponaša kao sunđer, zadržavajući vodu u zemljištu i sprečavajući brzo isparanje. Ovo je posebno važno u područjima podložnim sušama, a dobro znamo da se cela Evropa suočila sa nekoliko veoma sušnih godina u skorije vreme.
• Sprečava zaslanjivanje zemljišta - za razliku od vjštačkih đubriva, koja mogu da sadrže visoke nivoe soli koje se akumuliraju u zemljištu tokom vremena, organska đubriva prirodno regulišu salinitet zemljišta, sprečavajući degradaciju i obezbeđujući održivu plodnost.

Da bismo obezbedili održivu poljoprivredu i zdravlje zemljišta, moramo povećati podršku stočarima, poboljšati istraživanja o prednostima odgovornog stočarstva i poboljšati razumevanje njegove uloge u očuvanju zemljišta i kruženju hranljivih materija.

Poznato je da proizvođači orašastih plodova i jabučastog voća u Kaliforniji plaćaju značajne sume pčelarima, za usluge oprašivanja njihovih kultura.

Nada postoji da će jednog dana i stajnjak biti u potpunosti prepoznat kao element osiguranja dugoročne održivosti poljoprivredne proizvodnje, prehrambene sigurnosti i plodnosti zemljišta.

Na kraju pogledajte i jedan zanimljiv video, u režiji Udruženja poljoprivrednih proizvođača – mlekara Republike Srpske, koji su uključeni u međunarodni projekat Plus Change finansiran iz EU programa HORIZON. Ovaj projekat upravo ima za cilj da podrži razvoj održivih strategija korišćenja zemljišta.