Fen vetrovi umanjuju prinose kukuruza

Manjim prinosima kukuruza sušne 2012., 2015. i prošle godine dosta su doprineli vrući ili takozvani fen vetrovi, nastali pod uticajem tople vazdušne mase i polja povišenog vazdušnog pritiska. Mada su uticaji vetrova na poljoprivrednu proizvodnju poznati, od odnošenja čestica zemlje, smanjenja vlažnosti na površini iste, pa do nanošenja velike štete poleganjem ili čak lomnjenjem biljaka, fen vetrovi naročito negativno utiču na oplodnju cvetova kod pojedinih vrsta ratarskih kultura, objašnjavaju stručnjaci.

"Fen vetrovima se kod nas zovu oni vetrovi koji su vrući i suvi, koji smanjuju vlažnost vazduha. Mogu da se jave tokom cele tokom godine, pa čak i zimi, ali najviše u letnjem periodu kada je cvetanje, oplodnja i nalivanje zrna i tada imaju najjači uticaj na ratarske kulture. Mi ih zovemo ’fen’ pošto nas podsećaju na strujanje vrućeg vazduha iz električnog uređaja istog imena", kaže stručnjak za ratarstvo poljoprivredne stručne službe Mladenovac Miloš Nikoletić.

Najveća šteta na kukuruzu

Ovakva strujanja najveći uticaj imaju na kulture sa otvorenim cvetanjem, pa najveću štetu fen vetrovi nanose upravo kukuruzu, pošto se on seje na najvećim površinama i najznačajnije je stočno hranivo. Prošle godine, primećena je slabija oplodnja, pa je čak i kod klipova sa dobrom oplodnjom, odbačena trećina ili polovina zrna, usled suše.

"Kukuruz ima najveće potrebe za vlagom u fazi formiranja muških i ženskih cvetova, pa onda u cvetanju, oplodnji i nalivanju zrna. Sa pojavom visokih dnevnih temperatura, dužim izostankom padavina, biljka kukuruza ima velike probleme sa uzimanjem dovoljne količine vlage iz zemljišta i da usled toga održi plodnost polena i vitalnost svile", objašnjava Nikoletić.

Svilanje i oplodnja traju obično oko osam dana i taj kratak period označava najveću osetljivost kukuruza na visoke temperature i nisku vlažnost vazduha. Ako u tom periodu dođe do pojave fen vetrova, koji dodatno umanjuju procenat vlage, poljoprivrednici završavaju godinu sa manjim prinosima.

"Važno je napomenuti da kada nema dovoljno vode u zemljištu, a  spoljašne temperature su visoke i  udružene sa niskom vlažnošću vazduha, čime doprinose i vrući vetrovi, biljke više gube vlagu nego što mogu da usvoje iz tla, listovi se suše, svila vene i suši se, tako da polen ne može da se zadrži na njoj i ne klija. Setimo se da je 2017. kao i 2015. godine bilo parcela gde nije bilo prinosa ili je bio minimalan", kaže Miloš Nikoletić.

Na fen vetrove se ne može uticati

Iako pravovremene i adekvatne agrotehničke mere mogu pomoći u održavanju vlage unutar zemljišta, na klimatske nepogodne kao što su fen vetrovi se ne može uticati, pa su nekad štete na usevima neizbežne. Međutim, stručnjak za ratarstvo Nikoletić savetuje da je jedna od mera rešenja u preventivi:

"Slaba oplodnja i mali broj zrna se ne mogu naknadnim merama popraviti. Jedina i ključna mera borbe protiv pogubnog uticaja vrućih vetrova je navodnjavanje i povećanje procenta poljskog vodnog kapaciteta, kako bi biljka mogla da nadoknadi velika isparenja sa njene površine".

Ipak, dešava se da u slučaju visokih temperatura i vrućih vetrova, biljka ne može da usvoji vlagu iz tla, dobijenu navodnjavanjem, koliko je izgubi na listovima, pa savetodavci upućuju ratare da razmišljaju i o hibridima kukuruza sa kraćom vegetacijom, odnosno FAO grupe 400 i 500.

Foto:  ratfink1973 / Pixabay, Julijana Kuzmić